Savaş Anında Kılınan Korku Namazı

Savaş halinde üç şekilde namaz kılınır:

1- Düşmanın kıble tarafında olmaması durumu.

İmam cemaati iki fırkaya ayırır. Bir fırka düşmana karşı durup, düşmanı takip eder. Diğer fırka imamın arkasında durup, cemaat ile imama iştirak ederek, bir rekat namaz kılar.

Birinci rekat biterken imam bekler, arkasındaki cemaat diğer rekatını tamamlayarak selam verir, düşmana karşı durmak için gider. Düşmanı bekleyen o diğer topluluk hemen gelip imama uyar ve onunla bir rekât kılarlar. Bu arada imamın iki rekâtlık namazı bitmiş olur, selam vermeden bekler, arkasında bekleyen cemaat diğer ikinci rekât için kalkar. İkinci rekâtını kılar imamla beraber selam verirler.

Peygamberimiz (s.a.v) Zatur-rika Gazvesi'nde kıldığı namaz şekli: Salih bin Havvat, Zatur-rika günü Hz. Peygamberle birlikte bulunan kimselerdendir. O şöyle rivayet eder: "Askerin bir kısmı Rasulullah ile beraber (namaz için) saf bağladı. Öbür kısmı da düşmana karşı saf bağladı. Rasulullah kendisi ile beraber bulunanlara bir rekat kıldırdı. Sonra ayakta sabit kaldı. Kendisi ile bir rekat kılanlar kendi başlarına (bir rekat daha) kılarak (iki rekatı) tamamladılar. Sonra çekildiler ve düşmanın yüzüne karşı saf bağladılar- ve (düşman karşısında bulunan) öbür taife geldi, Rasulullah ikinci rekata kalktı. Onunla birlikte kıldılar. Sonra Rasulullah (tahiyyata oturdu, namazdan çıkmayıp) -oturmakta devam etti. Cemaat de diğer rekatı kendi başlarına kalıp tamamladılar. Sonra Rasulullah bunlarla beraber selam verdi." (Müslim, 842; Buhari, 3900)

2- Düşmanın kıble tarafında olması durumu:

İmam cemaati (yine) ikiye ayırır.

İmam onları iki safa ayırır. Her iki safla ihram tekbirini alır. İmam secdeye gittiğinde birinci saf imamla beraber secdeye gider diğer saf secdeye gidenleri muhafaza eder. İmam kıyama kalktığında diğer saf secdeye gider ve kıyamda imama yetişir.

Bu ikinci namaz şekli peygamberimiz (s.a.v)'in Usfan Gazvesi'nde kıldığı namazdır.

İbni Abbas (r.anhu) şöyle rivayet eder:

"Peygamberimiz namaza kalktı. Cemaat de onunla birlikte namaza kalktılar. O, tekbir aldı, cemaat de birlikte tekbir aldı. O, rüku'a gitti. Cemaatin bir kısmı da (birinci safta olanlar) O'nunla birlikte rüku'a gittiler. Sonra secde etti, O'nunla birlikte secde edenler de kalktılar, ve kardeşlerini korudular. Bu sefer diğer grup peygamberimiz ile birlikte rüku'a ve sucuda gittiler. Bu arada tüm cemaat namazın içinde olup, bir kısmı ötekileri koruyarak namazlarını kıldılar." (Buhari, 902.)

Düşmanla fiilen savaşılmıyorsa ve düşman da kıble tarafında ise bu durumda imam cemaati saflara ayırır. Baştaki iki saf ifade edilen şekilde namaza dururlar. Eğer ordunun iki veya üç yerden saldırıya geçme durumu ihtimali varsa o zaman imam cemaati o kadar safa ayırır (üç veya dört saf gibi). O zaman her bir saf için ayrı ayrı rekatla namaza devam eder. İmam sonraki rek'atın kıyamı gelince bir sonraki saf onunla beraber o rekatını kılar. Neticede üçüncü veya duruma göre dördüncü rekatın sonunda bütün cemaat teşehhüd için hep birlikte oturup selam verirler.

3- Korku ve tehlikenin kızıştığı durum:

Bu durumda herkes imkânı dahilinde kolayına nasıl gelirse öyle namazını kılar. Artık kıbleye ister yönelsin (ister yönelmesin, ister hayvan sırtında olsun, isler yaya olsun namazın nasıl kılabiliyorsa öylece kılar).

Üçüncü kılınış şekli ise, savaşın kızıştığı andır. Bu durumda imkanlar nasıl elverirse öylece namaz kılınır.

Abdullah ibni Ömer (r.anhu) Usfan gazvesinde kılınan namaz şeklini zikrettikten sonra, bu namazı da Rasulullah (s.a.v)'den şöyle rivayet eder: "Korku bundan da (geçen iki şekilden de) fazla olursa yürüyerek, durarak, binerek kıbleye yönelmiş olsun- olmasın güç yetirdiği kadar namazını kılsın." (Buhari, 4261)

Savaşta kılınan korku namazının delili Kur'an-ı Kerim'in şu ayeti kerimesidir:

"Sen de içlerinde bulunup, onlara namaz kıldırdığın zaman, onlardan bir kısmı seninle namaza dursunlar, silahlarını (yanlarına alsınlar). Böylece (namazı kılıp) secde ettiklerinde (diğerleri) arkasında olsunlar. Sonra henüz namazını kılmamış olan (bu) diğer grup gelip, seninle beraber namazını kılsınlar ve onlar da ihtiyat tedbirlerini ve silahlarını alsınlar. O kâfirler arzu ederler ki siz silahlarınızdan ve eşyanızdan gafil olasınız da üstünüze birden baskın yapsınlar. Eğer size yağmurdan bir eziyet olur yahut hasta bulunursanız, silahlarınızı bırakmanızda size günah yoktur. Yine de tedbirinizi alın, şüphesiz Allah, kâfirler için alçaltıcı bir azap hazırlamıştır." (Nisa: 4/102)

Bilindiği gibi farz namazların kılınmaması için hiçbir mazeret meşru kabul edilmemiştir. Bu itibarla her durumda namaz kılmak gerekir. Normal koşullarda namaz kılınması farz olduğu gibi seferde ve savaş halinde bile namazın terkedilmesi, geciktirilmesi veya bile bile kazaya bırakılması düşünülemez.

Cephede düşmanla savaşırken de namazın kaçırılmaması, hatta cemaatle kılınması Allah tarafından istenmiş ve mü'minler namazla meşgul iken düşman şerrine karşı tedbir sistemi de konulmuştur.

Rükünler, şartlar, sünnetler ve rek'at sayısı bakımından diğer zamanlarda kılınan namazlardan farksız olmakla beraber, savaş taktikleri ve icapları açısından bir takım müsamahalar ve istisnai farklılıklar meşru kabul edilmiştir. Burdaki korkudan kasıt savaş halinde düşmanla başbaşa durumda oluşabilecek tehlikedir.

Harpte, korkulu anlarda dahi yine namaz kılınması zorunludur.

Peygamberimiz (s.a.v.)'den savaşta on altı şekilde namaz kıldığı rivayet olunmuştur. İmam Şafii (r.a.) bunlardan 4 tanesini kılınış şekilleriyle beraber mezhebinde kabul görmüştür. Bunları öz olarak sıralayalım

1. Namaz şekli Zatur-Rika Namazı olarak bilinir. (Yukarda açıklaması geçti)

Bu namaz şeklinde düşmanın kıble tarafında olduğu, ama düşmanın görülmesine engel olacak bir durum vardır.

2. Namaz şekli ûsfan namazı olarak bilinir. (Yukarda açıklaması geçti)

Bu namaz şeklinde düşmanın kıble tarafında olduğu ve düşmanın görülmesine engel olacak bir durumun sözkonusu olmadığı kabul edilir.

3. Namaz şekli ise savaşın kızıştığı anda kılınan namazdır.

Bu namaz şeklinde herkes imkânı dahilince kolayına nasıl gelirse o şekilde namazını eda edecektir.

4. Namaz şekli ise, Şafii mezhebinin diğer fıkıh kitaplarında söz konusu namazlardan biri olarak kabul edildiği için onu da burda belirtelim.

Bu namaz şekli "Batn-ı Nahl Namazı"dır. (Batn-ı Nahle Necid’de Gatafan Bölgesinde bir yerdir.) Bu namaz şeklinde de düşmanın kıble yönünde değil de başka bir yönde olduğu kabul edilir.

Cephede Ve Savaş Halinde Farz Namazlar Dört Çeşit Kılınabilir

1.Zatur-Rika Namazı:

Düşman kıble cephesinde olup görülmesine engel tepe ve dağ gibi bir şey var veya başka cephede bulunur.

Bu takdirde askerden bir grup düşmana karşı bekler. İmam da diğer grupla namaza başlayıp bir rek'at namaz kıldırır.

İmam ikinci rek'ate kalkınca kendisine uyanlar ondan ayrılmaya kalben niyet ederek hemen namazının ikinci rekatını bitirir ve düşmana karşı vaziyet alır. Orada düşmana karşı beklemekte olan grup gelip imama uyar ve imamla beraber ikinci rek'atı kılar. İmam ikinci rek'atın teşehhüdüne oturunca bu grup ayrılmaya niyet etmeden kalkıp kendi ikinci rek'atını kılıp imama teşehhüdde yetişir ve imamla beraber selam verirler. Bu tarif iki rek'atlı namaza aittir. Üç rek'atlı namazda imam birinci gruba iki rek'at kıldırır, diğer guruba bir rek'at kıldırır veya bunun tersini yapar. Birinci şekil daha iyidir. Dört rek'atlı namazlarda her gruba iki rek'at kıldırır. İmamın askerleri dört gruba ayırıp her birine bir rek'at kıldırması da mümkündür.

Bu şekilde kıldırmaya Zatur-Rika Namazı denilir.

2. Ûsfan Namazı:

Düşman kuvveti kıble cephemizde olup onları görmemize engel bir şey yok, kuvvetimizin yarısı gerektiğinde ona karşı direnebilir durumdadır.

Bu takdirde İslam askerleri iki saf halinde dizilir ve hepsi toplu halde imama uyar. İmam ilk rek'atın secdesine gittiği zaman bir saf onunla beraber secde eder. Diğer saf itidal'de (ayakta) bekler. İmamla beraber secde eden saf imamla birlikte ikinci rek'ata kalktıktan sonra bekleyen saf secde ederek imama ikinci rek'atın kıyamında, yani henüz ayakta iken veya rükuûnda yetişir. Bütün cemaat ikinci rek'atın itidaline kalkınca, daha önce beklemiş olan saf imamla beraber secdeye gidecek, diğer saf itidalde bekleyecek. İmam ve beraberindekiler secdeler edip oturunca, bekleyen saf da secdeler edip oturacak ve beraber selam verecekler.

Bu kılınış tarzına Usfan Namazı denilir. Çünkü Resul-i Ekrem (s.a.v.) orada bu şekilde kıldırmıştır.

3. Her an savaş çıkabilecek durumdaki namaz:

Düşman saldırısının her an beklendiği, ciddi tehlike ve şiddetli korkunun bulunduğu ortamda kılınan namazdır.

Böyle bir durumda asker, cemaat yani herkes tek başına namazını eda eder. Namaz esnasında yürümeleri, binek üstünde koşturmaları, kıbleden başka yönlere yönelmeleri sakınca teşkil etmez. Normal rüku veya secde edemedikleri takdirde işaretle rüku ve secdeyi ifa ederler. Ardarda darbeler indirmeye devamlı hareket etmeye ihtiyaç duyduklarında bunu yapmalarında mahzur yoktur. Böyle kılınan namazlar sonra iade edilmez, yani tekrar kılınmasına gerek yoktur.

Asker böyle savaş esnasında namaz kılarken düşmana karşı bağırıp çağırmaya veya konuşmaya yetkili değildir. Aksi takdirde namazı bozulur.

4. Batn-ı Nahl Namazı:

Düşman kıble yönünden başka yöndedir.

İmam askeri iki gruba ayırıp bir gruba namazın tamamını kıldırır. Sonra diğer gruba da kıldırır. İkinci namaz imam için iade edilen, yani ikinci kez kılınan namaz hükmünde olur. (Muğni’l Muhtaç, 1/302)

İslam dini, harbin en şiddetli anlarında, ölümle karşı karşıya iken dahi namazı hiç bir kimseden af ettirmiyor. Yukarıda zikredilen türlü şekillerde namazı mutlak olarak kılmayı emir buyuruyor.

Hasta olan kimse bile oturarak, oturarak kılamazsa yanı üzerine yaslanarak, bunu yapamazsa arka üstü yatarak başı ile ima etmek suretiyle, başını da oynatamazsa göz kapakları ile ima ederek namazını kılar.

Netice olarak namazın kılınmaması için hiç bir sebep ve mazeret kabul edilmemiştir.

Acaba namaz kılmayan veya ihmal ederek vaktinden çıkaran kimse kıyamet gününde huzuru ilahide hangi sebep ve mazereti ileri sürecektir. Onun için namazı, dünyadaki her şeyden kıymetli ve ehemmiyetli bilip gayet dikkat ederek hiç bir şekilde geçirmemeye gayret edilmelidir.