Zekat Çıkarılması Gereken Mallar

Beş çeşit maldan zekat çıkarılması vaciptir: Bunlar; ehli hayvanlar, semen (para), hububat, meyveler ve ticaret mallarıdır.

1- Mevaşi (Ehli hayvanlar):

Bunlar; deve, sığır ve koyun-keçidir.

Ehli Hayvanların Zekatı

Ehli hayvanlar için zekatın farz olmasının şartları altıdır:

1- Müslüman olmak.

2- Hür olmak.

3- Mala sahip olmak.

4- Nisab.

5- Ay hesabı ile bir seneyi doldurmuş olmak.

6- Ehli hayvanların saime olması.

Ehli Hayvanlarda Zekat

Mevaşi (ehli hayvanlar)den üç cinsine zekat düşer. Bunlar, deve, sığır (öküz, inek, manda) ve koyun ile keçilerdir.

Develere farz olmasının delili:

Hz. Ebubekir, Enes'i zekat toplamak için Bahreyn'e gönderirken verdiği şu mektubudur:

"Rahman ve Rahim olan Allah'ın adıyla!

Bu, peygamberin Müslümanlar üzerine farz kıldığı zekattır. Allah onu resulüne emretmiştir. Kim onu gerektiği şekilde isterse ona verin; Her kim ki fazlasını isterse ona vermeyin. Yirmi dört ve daha aşağı olan develerin zekatı koyun olarak verilir. Her beş deve için bir koyun, develer yirmi beşe ulaştı mı yirmi beşten otuz beşe kadar iki yaşına basmış bir erkek deve verilir. Develer otuzaltıya vardığında kırkbeş deveye kadar üç yaşına basmış bir dişi deve verilir. Kırkaltıdan altmışa kadar olan develerde üç yaşına basmış iki dişi deve verilir. Doksan birden yüzyirmiye kadar olan develerde dört yaşına basmış iki dişi deve verilir. Bunlar kendilerini erkek deveye teslim edecek hale gelmiş olmalıdır. Yüzyirmiden fazla olan develerde her kırk deve için üç yaşına basmış dişi bir deve, her elli deve için dört yaşına girmiş bir dişi deve verilir." (Buhari, 1386)

Sığırların Zekatı

Sığırlara zekatın farz olmasını delili de Muaz'ın rivayet ettiği şu hadistir: "Hz. Peygamber beni Yemen'e gönderdi. Bana her otuz sığırdan, bir yaşında erkek veya dişi bir sığır, her kırk sığırdan iki yaşında bir dişi sığır almamı emretti" (Tirmizi, 63; Ebu Davud, 1576)

Keçi-Koyunların Zekatı

Bunun da delili, Ebu Bekir (r.a.)'ın Enes'i görevlendirirken yazmış olduğu şu mektuptur:

"Otlatılan koyunlar kırka ulaştığında yüzyirmiye kadar bir koyun zekat olarak düşer. Yüzyirmiden ikiyüze kadar olan koyunlarda iki koyun, ikiyüzden üçyüze kadar olan koyunlarda her yüz koyun için bir koyun zekat verilir. Eğer otlatılan koyunlar kırktan az ise otuz bile olsa zekat düşmez. Ancak mal sahibi isterse verebilir." (Buhari, 1368)

Ehli Hayvanlarda Zekatın Farz Olmasının Şartları

Müslüman ve hür olmak mükellefliğin şartlarıdır. Dikkat edilirse mükellefleğin üçüncü şartı olan ergenlik çağı burda yoktur.

Bu nedenle mal sahibi ergenlik çağına erişmemişse bile malının bakımını üstlenen kişi zekatını çıkarıp verecektir. Zekatın nisaba ulaşması, yukarıdaki hadislerden bilinmektedir ki zekatın çıkarılması gereken sayı miktarıdır.

Ay hesabı ile bir yılın geçmesi gerekir. Bunun da delili için Peygamber (s.a.v) şöyle buyurmuştur:

"Nisaba gelen bir malın üzerinden kameri yıl geçmeyinceye kadar onda zekat yoktur." (Ebu Davud, 1573)

Ehli hayvanların saime olması, hayvanların yaşamı otlamaktan başka bir şeye bağlı olmaması, senenin çoğunda mera veya otlaklarda otlatılmış olmalarıdır. Bununla zayıf düşmeden hayatlarını devam ettirebilmelidirler. Eğer senenin çoğunda kendilerine verilen yemle beslenirlerse zekat vacip olmaz.

Peygamberimiz (s.a.v):

"Otlatılan hayvanlarda zekat vardır." (Buhari, 1386) buyurmuştur.