RED
Miras taksiminde artan malın hissedarlara iadesine red (iade) denir. Konuyu biraz daha açıklamaya çalışalım. Farz sahipleri haklarını aldıktan sonra mirastan artan miktar karı ve koca dışındaki farz sahiplerine ve hisse nisbetinde kendilerine red edilir. Yalnız karı ile koca redden faydalanamaz.
Beyt-ül Mal muntazam sistemi ile çalışırsa farz sahiplerinden artan mal Beyt-ül Mal'e veraset yoluyla verileceği için red cihetine gidilmez. Ancak Beyt-ül Mal sistemi muntazam çalışmazsa Beyt-ül Mal'ın mirasta hakkı olmadığı için o zaman mirastan artan mal farz sahiplerine red edilir. Ölenin farz sahipleri ve asabebeleri yoksa zev'il erhamına verilir.
Şafii alimler Beyt-ül Mal'ın artık muntazam işlemeyeceğinden dolayı İsa (a.s.)'ın nüzulüne kadar varis olamayacağını hükmetmişlerdir.
Reddin üç şartı vardır.
1- Farz sahipleri hisselerini aldıktan sonra miras malından malın artmış olması.
2- Ölenin karı veya kocadan başka farz sahiplerinden varisi bulunmuş olması.
3- Varisler arasında asabe bulunmamasıdır. Bilindiği gibi asabe tek başına bulunursa bütün malı, farz sahipleriyle beraber bulunursa malın geri kalanını alır. Bunun için asabe ile bereber red olmaz.
Reddin Kuralı
Reddin uygulanması için şunlar gereklidir:
1- Karı veya kocadan birinin olmaması. Buna misal olarak ölen bir koca arkasında anne, anne baba bir kızkardeş ve ana bir kızkardeş bırakırsa,
Varis | Asıl(6) | Red(5) |
---|---|---|
Anne (1/6) | 1 | 1 |
Ana-baba bir kız kardeş (1/2) | 3 | 3 |
Ana bir kız kardeş (1/6) | 1 | 1 |
2- Karı veya kocanın bulunması. Karı veya kocanın her ikisinin bulunması durumunda önce karı ve kocanın hissesi verilir. Karı ve kocanın hisseleri verildikten sonra mirastan kalan kısım kendilerine red edilenlere şu uygulama ile taksim edilir.
a) Kendisine red edilen tek şahıs ise eşlik payından sonra kalanı ona verilir. Buna misal olarak,
Varis | Pay Oranı | Red(8) |
---|---|---|
Karı | 1/8 | 1 |
Kız | 1/2 | 7 |
Kendilerine red edilen şahıslardan iki veya daha fazlası aynı ftan ise bu durumda yine meselenin aslı eşlik paydalarından kurulur. Eşlik payı verildikten sonra kalanı farz sahiplerine kesirsiz olarak bölünür. Buna da misal olarak,
Varis | Pay Oranı | Red(4) |
---|---|---|
Koca | 1/4 | 1 |
Üç kız | 2/3 | 3 |
c) Kendilerine red edilen varisler birden fazla ise. Bu durumda eşlik payından sonra kalan pay kendilerine red edilenlere kesirsiz bölünürse bununla yerinilerek başka bir işleme gerek duyulmaz.
Misal olarak,
Varis | Pay Oranı | Red(4) |
---|---|---|
Koca | 1/4 | 1 |
Üç kız | 2/3 | 3 |